Serviks (Rahim Ağzı) Kanserinde Erken Tanı: Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Serviks kanserinde erken tanı, hastalığın morbidite ve mortalitesini anlamlı düzeyde azaltan en kritik unsurlardan biridir. Güncel kılavuzlar ve kanıta dayalı uygulamalar doğrultusunda, ulusal ve uluslararası düzeyde kabul gören erken tanı yöntemleri aşağıda özetlenmiştir:

---

1. Tarama Programları

a. Pap Smear (Pap Testi)

• Amacı: Servikal epitelyumda prekanseröz (CIN) ve kanseröz değişikliklerin saptanmasını sağlar.

• Başlama Yaşı: 21 yaş.

• Sıklık:

    • 21–29 yaş arası: Her 3 yılda bir Pap smear.

    • 30–65 yaş arası: Her 3 yılda bir Pap smear veya her 5 yılda bir Pap smear + HPV DNA testi (ko-test).

    • Yüksek riskli bireylerde (immünsüpresyon, HIV pozitifliği, DES maruziyeti, önceki CIN II/III öyküsü): Daha sık tarama gerekebilir.

• 65 yaş üzeri: Son 10 yılda ardışık 3 normal Pap testi sonucu mevcutsa ve son 20 yılda CIN2+ öyküsü yoksa, tarama sonlandırılabilir.

b. HPV DNA Testi

• Amacı: Yüksek riskli human papilloma virüs (HR-HPV) tipleri ile enfeksiyonun saptanması.

• Sıklık: Özellikle 30 yaş üzeri kadınlarda, Pap smear ile birlikte (ko-test) veya tek başına her 5 yılda bir uygulanabilir.

---

2. HPV Aşısı

• Koruyucu Etki: Primer koruma sağlayarak prekanseröz lezyonların ve serviks kanserinin gelişimini önler.

• Uygulama Yaşı: 9–14 yaş aralığında, tercihen cinsel aktivite başlamadan önce.

• Not: Aşılanmış bireylerde dahi tarama programlarına devam edilmelidir.

---

3. Kolposkopi ve Biyopsi

• Tarama testlerinde anormal sonuç saptanan bireylerde serviksin detaylı değerlendirilmesi amacıyla uygulanır.

• Anormal Pap smear veya pozitif HPV DNA testi varlığında endikedir.

---

4. Farkındalık ve Eğitim

• Toplumun ve sağlık çalışanlarının serviks kanseri, HPV enfeksiyonu ve tarama programları hakkında bilgilendirilmesi önem arz etmektedir.

• Semptomatik bireylerde (örneğin anormal vajinal kanama, postkoital kanama) gecikmeksizin jinekolojik muayene ve ileri değerlendirme yapılmalıdır.

---

5. Risk Faktörlerinin Azaltılması

• Sigara kullanımının bırakılması, çok eşlilikten kaçınılması ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunma gibi yaşam tarzı değişiklikleri önerilmektedir.

---

Türkiye’de Ulusal Tarama Programı (KETEM ve Aile Sağlığı Merkezleri)

• Hedef Grup: 30–65 yaş arası kadınlar.

• Uygulama: Her 5 yılda bir HPV DNA testi ve Pap smear birlikte, ücretsiz olarak sunulmaktadır.

• Sonuç Yönetimi: Şüpheli olgular ileri değerlendirme için ilgili sağlık kuruluşlarına yönlendirilmektedir.

---

Klinik Uygulamada Öne Çıkan Noktalar

• Tarama programlarına katılımın artırılması amacıyla bireylerin düzenli olarak bilgilendirilmesi.

• Yüksek riskli grupların (immünsüpresif bireyler, HIV pozitifler, CIN öyküsü olanlar) özel olarak izlenmesi.

• HPV aşısının yaygınlaştırılması.

---

Sonuç

Serviks kanserinde erken tanı için en etkili yöntemler düzenli Pap smear ve/veya HPV DNA testidir. HPV aşısı primer korunma sağlasa da, tarama gerekliliğini ortadan kaldırmaz. Tarama ve erken tanı programlarının etkin biçimde uygulanması, serviks kanseri insidansını ve mortalitesini anlamlı ölçüde azaltmaktadır.