İleri Evre Prostat Kanserinde Güncel Tedavi Yaklaşımları (2025)

İleri evre prostat kanseri, tanı ve tedavi sürecinde multidisipliner yaklaşım gerektiren, heterojen klinik seyirli bir hastalıktır. Son yıllarda sistemik tedavi seçeneklerinde önemli gelişmeler yaşanmış, kişiselleştirilmiş tedavi algoritmaları ön plana çıkmıştır. Bu derlemede, güncel kılavuzlar ve klinik çalışmalar ışığında ileri evre prostat kanserinde tedavi yaklaşımları özetlenmiştir.

Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen malignitelerden biridir. İleri evre hastalıkta hedef, yaşam süresini uzatmak, semptomları azaltmak ve yaşam kalitesini korumaktır. Tedavi seçimi; hastalığın metastatik durumu, hormon duyarlılığı, genetik profili ve hastanın genel durumu gibi birçok faktöre bağlıdır.

## Androjen Deprivasyon Tedavisi (ADT)

Androjen deprivasyon tedavisi (ADT), ileri evre prostat kanserinin temel tedavisidir. LHRH agonistleri/antagonistleri veya cerrahi kastrasyon yöntemleri kullanılmaktadır. Ancak günümüzde monoterapi yerine, ADT'nin diğer sistemik tedavilerle kombinasyonu önerilmektedir.

## Yeni Nesil Androjen Reseptör Yolu İnhibitörleri

Abirateron asetat + prednizon, enzalutamid, apalutamid ve darolutamid gibi yeni nesil ajanlar, ADT ile kombinasyon halinde kullanılmakta ve sağkalım avantajı sağlamaktadır. Özellikle metastatik hormon-duyarlı prostat kanserinde (mHSPC) ve metastatik kastrasyon-rezistan prostat kanserinde (mCRPC) standart tedavi haline gelmiştir.

## Kemoterapi

Docetaxel, ADT ile birlikte erken dönemde uygulandığında, özellikle yüksek metastatik yükü olan hastalarda sağkalım avantajı sağlamaktadır. Cabazitaxel ise docetaxel sonrası progresyon gösteren hastalarda tercih edilmektedir. Kemoterapi kararı, hastanın performans durumu ve hastalık yüküne göre verilmelidir.

## PARP İnhibitörleri

BRCA1/2 ve diğer homolog rekombinasyon tamir genlerinde mutasyon saptanan hastalarda PARP inhibitörleri (ör. olaparib, rucaparib) ile anlamlı sağkalım avantajı sağlanabilmektedir. Bu nedenle, ileri evre prostat kanserinde genetik profilin belirlenmesi günümüzde büyük önem taşımaktadır.

## Radyoizotop Tedavileri

Lutetium-177-PSMA gibi radyoizotop tedaviler, PSMA ekspresyonu olan ve diğer sistemik tedavilere dirençli hastalarda kullanılabilmektedir. Ayrıca, Radium-223 özellikle kemik metastazı baskın olan hastalarda tercih edilmektedir.

## İmmünoterapi

Sipuleucel-T, seçilmiş hastalarda kullanılabilmekle birlikte geniş kullanım alanı yoktur. Kontroll noktası inhibitörleri (ör. pembrolizumab) ise mikrosatellit instabilitesi (MSI-high) veya yüksek tümör mutasyon yükü (TMB) olan hastalarda değerlendirilmelidir. İmmünoterapinin rutin kullanımı için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

## Lokal Tedaviler ve Destek Tedaviler

Metastatik hastalıkta primer tümöre radyoterapi, düşük metastatik yükte olan hastalarda sağkalım avantajı sağlayabilir. Kemik sağlığının korunması için zoledronik asit veya denosumab kullanımı önerilmektedir. Ayrıca palyatif tedavilerle ağrı kontrolü ve yaşam kalitesinin artırılması hedeflenmelidir.

## Klinik Senaryolar ve Kişiselleştirilmiş Yaklaşımlar

1. Metastatik hormon-duyarlı prostat kanseri (mHSPC): ADT + yeni nesil androjen reseptör inhibitörü veya ADT + docetaxel.

2. Metastatik kastrasyon-rezistan prostat kanseri (mCRPC): ADT + yeni nesil antiandrojenler, kemoterapi, PARP inhibitörleri (BRCA-mutasyonlu), radyoizotop tedaviler.

3. Genetik mutasyon taşıyanlar: PARP inhibitörleri ve uygun hastalarda immünoterapi.

4. Tedaviye dirençli olgular: Klinik araştırmalara yönlendirme veya yeni hedefe yönelik tedaviler.

5. Düşük metastatik yükte: Primer tümöre radyoterapi eklenmesi.

## Sonuç

İleri evre prostat kanserinde tedavi, hastanın klinik ve moleküler özelliklerine göre kişiselleştirilmelidir. ADT’nin yeni nesil androjen reseptör inhibitörleri veya kemoterapi ile kombinasyonu, genetik mutasyon varlığında PARP inhibitörlerinin eklenmesi ve progresyona göre radyoizotop ile destek tedavilerinin entegre edilmesi güncel yaklaşımı oluşturmaktadır.